Mustafa Kemal Atatürk’ün manevi kızı olan Afet İnan, yaşadığı dönemde kadın hakları konusundaki çabası, Türk Tarih Kurumunun kurulmasında öncülük etmesi bakımından oldukça önemli bir isim olarak karşımıza çıkmaktadır.
Çocukluğu ve Ailesi
Afet İnan, 30 Ekim 1908 günü Makedonya'nın Doyran kasabasında dünyaya gelmiştir. Babası orman memuru İsmail Hakkı Uzmay, annesi Doyran Müderrisi Emrullah Efendi’nin torunu olan Şehzane Hanım’dır. Makedonya’da doğan İnan, Balkan Savaşı’nın başlamasıyla birlikte ailesiyle beraber Anadolu’ya göç etmiştir. İlkokulu Eskişehir’de okuyan Afet İnan, bu sıralarda annesini verem hastalığından kaybetmiştir.
Tarihe İlgisi ve Atatürk’le Tanışması
Afet İnan, Lozan Konferansı’nın başarıyla sonuçlanmasının ardından Lozan’da eğitim görmeye dair bir ilgi geliştirmişti. En büyük hedefi burada eğitim görmek olmuş, Fransızca öğrenmek istemişti. İzmir’de öğretmenlik yaptığı dönemde Mustafa Kemal Atatürk’ün İzmir’e geleceğini öğrenmişti. Atatürk, Afet İnan’ın okulunda şerefine verilen bir çay ziyaretine katılmıştı.
Afet İnan’ın Makedonya doğumlu olması Mustafa Kemal Paşa’nın ilgisini çekmişti. Afet İnan, Atatürk’ün eğitime verdiği önemi bildiğinden Fransızca öğrenmek isteğini Atatürk’e açtı. Atatürk, İnan’ın bu talebiyle ilgilenmiş, tayininin Ankara’ya çıkmasına yardımcı olmuştu. Mustafa Kemal Paşa, Afet İnan’ın babasıyla tanıştıktan sonra Afet İnan’ın tamamiyle kendisinin manevi kızı olduğunu açıklayan bir mektup yazmıştı.
Afet İnan, bu dönemden itibaren Atatürk’ün hayatındaki önemli etkisi ve gözetimiyle birlikte iki sene boyunca İsviçre’nin Lozan şehrinde eğitimini tamamlama imkanı bulmuştur. Türkiye’ye döndükten sonra da Notre Dame de Sİon Fransız Kız Lisesinde yatılı öğrenim görmüştür. Bu okuldaki eğitimi bir tarihçi olmasında büyük öneme sahiptir.
Kadınlara Seçme Hakkının Tanınması
Afet İnan, “Medeni Bilgiler” isimli kitabını yazarken yaşadığı bir olay sonrası Atatürk’e diğer ülkelerdeki kadınların seçme hakkı üzerinde bir çalışma sondu. Bu olaydan bir sene sonra, 3 Nisan 1930 tarihinde kadınlara seçme hakkı tanınmış oldu. Afet İnan, bu tarihte Halk Fırkasına ilk kadın aza olarak kabul edildi.
Afet İnan, bu dönemden itibaren yazdıkları ve anlattıklarıyla Türk kadınının haklarını, siyasal yaşamdaki yerlerini, eğitimini ve sosyal durumlarını korumak için çalışmalarına devam etmiştir.
Türk Dili Tetkik Cemiyeti ve Türk Tarih Kurumunun Kurulması
Afet İnan, kadın hakları konusunda yaptığı çalışmaların yanı sıra tarih alanındaki çalışmalarını da sürdürmüştür. Mustafa Kemal’in öncülüğünde Türk Dili Tetkik Cemiyeti kurulmuştur. 1935 yılında ise ismi Türk Tarih Kurumu olarak ismi değiştirilen kurumda asbaşkanlığa seçilmiştir.
Akademisyenlik Hayatı
Afet İnan, 1936 yılında Atatürk’ün huzuru ile açılan Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesinde ilk kez ders vermeye başlamıştır. Buradaki eğitmenlik yıllarında antropoloji alanında da önemli çalışmalara imza atmıştır.
Vefatı
Afet İnan, sayısız başarı ve kadın hareketi anlamında birçok yenilik sığdırdığı hayatına 1985 yılında geçirdiği kalp krizi sonucu veda etmiştir.
