Hayatı
Miladi takvime göre 22 Ekim 1962 senesinde doğmuş olan Fatma Aliye, Osmanlı hukukçusu ve tarihçi Ahmet Cevdet Paşa’nın kızıdır. Fatma Aliye, çağdaşı kadınlardan farklı olarak birçok özel hocadan ders aldığı iyi bir eğitim görmüştür. Fransızcaya olan ilgisini fark etmesiyle bu dili çok iyi öğrendi.
Edebiyata olan ilgisi eğitim hayatının başından beri sürüyordu. 17 yaşında evlendiği eşinin izin vermemesi üzerine gizli gizli kitaplar okumaya devam etmiştir. 10 sene sonra, eşinin fikrini değiştirmesiyle iznini alarak tercümeler yapmaya başladı.
Yazarlığı
Fatma Aliye Hanım’ın yazarlığında dönüm noktalarından bir tanesi Ahmed Midhat Efendi ile çalışmaya başlamış olmasıdır. 1891 yılında Ahmed Midhat ile Hayal ve Hakikat isimli romanı yazdılar. Romanın kadın ağzından olan kısmı Fatma Aliye Hanım’ın, erkek ağzından olan kısmı ise Ahmed Midhat’ın kaleminden yazılmıştır. Bu romanda Fatma Aliye Hanım’ın adı geçmemektedir. Roman “Bir Kadın ve Ahmed Midhat” imzasıyla yayımlanmıştır.
Ahmed Midhat’ın kendisi hakkında yazdığı Bir Osmanlı Kadın Yazarının Doğuşu isimli kitabıyla ününü artırmıştır.
Fatma Aliye’nin kendi adıyla yayımlanan ilk romanı ise Muhadarat isimli eseridir. Bu roman, bir kadının ilk aşkını unutamayacağı iddiasını çürütmek için yazılmış bir romandır. YAzar, romanlarında genel olarak döneme göre sade bir dil kullanmıştır.
Fatma Aliye’nin romanlarındaki kadın karakterler bireyselleşmeye çalışan, kendi çalışıp kendi parasını kazanan erkeğe ihtiyaç duymayan kahramanlardır. Fatma Aliye bunun dışında kadın sorunlarını işleyen eserler de kaleme almıştır. Muhafazakar görüşlere sahip olan Fatma Aliye, kadınların haklarını bu çizgide ele almış ve bu konuda makaleler yazmıştır.
Günümüzde Fatma Aliye, Türk edebiyatının tercüme yapan, roman yazan, sosyal faaliyetlere katılan ve hakkında bir monografi yazılan ilk kadın yazarı olarak tanınmaktadır.
Ölümü
Soyadı yasasının çıkmasıyla “Topuz” soyadını alan Fatma Aliye, 13 Temmuz 1936 yılında İstanbul’da rahmetli olmuştur. Cenazesi Feriköy Mezarlığı’nda bulunmaktadır.
İlk Osmanlı kadın feministlerinden Emine Semiye Önasya’nın ablasıdır.
